یاقوت حموی( 626-574 قمری) بردهای رومی بود که در جامعهی اسلامی خواندن و نوشتن را فراگرفت و سپس با کمک کتابهای گردآوری شده در کتابخانهی بزرگ مرو به نگارش کتابهایی در جغرافیا و تاریخ پرداخت. به هنگام یورش مغولان به ناچار از خراسان گریخت و به سوریه رفت و در کاروانسرایی در نزدیکی حلب درگذشت. او را تاریخنگاری موثق و از پیشوایان دانش جغرافی، لغتدان و ادیب و شاعر و نثرنویس ماهر و عالمی آگاه در تقویم بلدان خواندهاند. مهمترین اثر او کتاب معجم البلدان در شناسایی شهرها و دهکدهها در هر سرزمین و گفتگو از جایگاههای ویران و آباد و دیگر بحثهای جغرافیایی است.